3. Ekranizacje
Przygoda Campbella ze szklanym ekranem nie kończy się na filmowych recenzjach. Wiele z jego książek doczekało się ekranizacji. Dziwnym sposobem Hiszpania, ojczyzna kina grozy o silnej pozycji na świecie, stała się po Ameryce i Wielkiej Brytanii największym źródłem fanów prozy Anglika. Z mojego rozeznania powieści i opowiadania Campbella zostały w największej ilości przetłumaczone właśnie na język hiszpański, wydania w innych językach jak niemiecki, włoski czy japoński są daleko w tyle. Dlatego nie dziwi fakt, że w tym kraju powstały dwie dość dobre ekranizacje powieści Campbella. Mowa tu o filmie Jaume Balaguero, znanego m.in. z [REC], o polskim tytule Bezimienni (Los sin nombre) z 1999, a także El secundo nombre (The secondo name) z 2002 roku Paco Plazy – współreżysera wspomnianego [REC]. Pierwszy film jest ekranizacją jednej z mniej cenionych powieści Campbella pt. The Nameless, w której dziennikarka Claudia zaczyna odbierać telefony od swojej córki Angeli, zabitej ponoć pięć lat wcześniej przez bandę zwyrodnialców. Z pomocą przyjaciela, byłego policjanta, Claudia wyrusza na poszukiwania, które doprowadzą ją do bardzo nieprzyjemnych odkryć. Drugi z tytułów jest ekranizacją powieści Pact of the Fathers i opowiada o Danielli, która po samobójczej śmierci ojca wpada na trop tajemnej sekty, której był członkiem. Ta składająca się z ludzi wpływowych, znanych i bogatych sekta miała poświęcać pierworodne dzieci na rzecz przyszłych sukcesów w życiu poszczególnych członków.
Przez pewien czas mówiło się o ekranizacji jednego z opowiadań Campbella, Down there, przez samego Guillermo del Toro. Niestety mimo dość zaawansowanych planów produkcyjnych projekt został wycofany przez New Line Cinema. Sam Campbell w jednym z wywiadów mówił, że gdyby miał wpływ na wybór reżysera ekranizacji jego twórczości z pewnością wybrałby Davida Lyncha, ze względu na występującą w jego filmach specyfikę mieszanki snu i realizmu, a za przedmiot adaptacji wybrałby nowelkę Needing ghosts (1990), opowiadającą o koszmarze pewnego pisarza, który budzi się w rzeczywistości, której nie pamięta.
4. Ramsey Campbell na co dzień.
Ramsey Campbell uchodzi za osobę sympatyczną, skromną, bardzo inteligentną, elokwentną i skłonną do rozmów na tematy rozmaite. Jest oddany swoim fanom, zresztą nie ukrywa, że jednym z najciekawszych punktów procesu wydawniczego to właśnie spotkania z fanami podczas promocji kolejnych książek, a przede wszystkim czytanie na głos fragmentów powieści czy opowiadań przed żywą publiką. Jak wspomniałem, pisarz jest dozgonnym fanem kinematografii, a wśród jego ulubionych filmów są Zawrót głowy Hitchcocka, Obywatel Kane Orsona Wellesa, Fanny i Aleksander Ingmara Bergmana, List od nieznanej kobiety Maxa Ophulsa, Perfect Day Laurela i Hardy’ego, Rancho złoczyńców Fritza Langa, Reguły gry Jeana Renoir, Zarządca Sansho Kenji Mizoguchi’ego, Deszczowa piosenka Donena i Kelly’ego oraz Wampir Carla Theodora Dreyera.
Do jego ulubionych opowiadań grozy należą m.in. Upadek domu Usherów Edgar Allana Poe, Carmilla J. Sheridan Le Fanu, Biały lud Arthura Machena, Wierzby Algernona Blackwooda oraz Kolor z przestworzy H. P. Lovecrafta. Jest też oddanym fanem prozy M.R. Jamesa, jego opowiadanie The guide zostało okrzyknięte najlepszym jamesowym pastiszem wszechczasów.
5. Nagrody.
Ramsey Campbell to jeden z najczęściej nagradzanych twórców współczesnej literatury grozy i dark fantasy. Jak dotąd został laureatem m.in. World Fantasy Award (4 razy), British Fantasy Award (12!), Bram Stoker Award (3). Zdobył również nagrodę Horror Writer’s Association za całokształt twórczości oraz tytuł Wielkiego Mistrza Horroru (Grand Master of Horror), a także kilka innych nagród za całokształt twórczości (m.in. Howie Award przyznawaną na H. P.Lovecraft Film Festival). Oto przegląd niektórych z nich:
The Chimney, World Fantasy Award, Najlepsze opowiadanie, 1978
Mackintosh Willy, World Fantasy Award, Najlepsze opowiadanie, 1980
Best New Horror (współredagowane ze Stephenem Jonesem), British Fantasy Award i World Fantasy Award, Najlepsza antologia lub zbiór opowiadań, 1991
Alone With The Horrors, Bram Stoker Award przyznawana przez Horror Writers of America, Najlepszy zbiór opowiadań, 1994 i World Fantasy Award, Najlepszy zbiór opowiadań, 1994
In The Bag, British Fantasy Award, Najlepsze opowiadanie, 1978
The Parasite, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1980
Incarnate, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1985
The Hungry Moon, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1988
The Influence, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1989
Midnight Sun, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1991
The Long Lost, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 1994
Ghosts And Grisly Things, British Fantasy Award, Najlepszy zbiór opowiadań, 1999
Ramsey Campbell, Probably, Najlepsza pozycja non-fiction, International Horror Guild, 2002 oraz Bram Stoker Award przyznana przez Horror Writers of America za Wysokie osiągnięcie w dziedzinie non-fiction, 2002 oraz British Fantasy Award, Najlepszy zbiór opowiadań (2002)
Told By The Dead, British Fantasy Award, Najlepszy zbiór opowiadań, 2003
The Grin Of The Dark, British Fantasy Award, Najlepsza powieść, 2007
Ancient Images (Wieża strachu), Bram Stoker Award, Najlepsza powieść, 1989
[The House On] Nazareth Hill, Najlepsza powieść, International Horror Guild, 1998
Grand Master Award (Największy Mistrz), wręczona na World Horror Convention, Atlanta, Georgia, 1999
Lifetime Achievement Award (nagroda za całokształt twórczości) przyznana przez Horror Writers Association, 1999
Living Legend Award (Żyjąca legenda) przyznana przez International Horror Guild, 2007
6. Campbell w Polsce.
Niestety Campbell był notorycznie ignorowany na naszym rynku literatury grozy. Ukazała się zaledwie garstka opowiadań wydanych w zbiorach kolejno: w Tygrys tu, tygrys tam (Amber 2003) znalazł się Kawał ( The trick); w 999 (Albatros, 1999): Rozrywka (The Entertainment); w Wielkiej księdze horroru t.1 (Fabryka słów, 2010) Głęboko (Digging deep). To niestety wszystko.
Jeśli chodzi o powieści nie jest lepiej, chociaż widać cień nadziei. W 1994 roku Rebis wydał Ancient images pod nazwą Wieża strachu. Bardzo słabe tłumaczenie zaprzepaściło zarówno klimat, jak i specyficzne niuanse literackie Campbella, przez co powieść znacznie straciła i w ogólnym rozrachunku jest raczej przeciętna. Dodatkowo kiepskie wydanie kieszonkowe z kiczowatą okładką nie polepszyło sytuacji. Jak łatwo można było się domyślić, książka nie podbiła serc czytelników, a pisarz pozostał nieznany. Ten stan zawieszenia trwał aż do dzisiaj. Właśnie ukazała się Najciemniejsza część lasu (The Darkest Part of the Woods, 2002), która nie dość, że sama w sobie jest świetnym horrorem z mocnym nadnaturalnym akcentem i dużym ukłonem w stronę klasyków, jak Lovecraft czy Blackwood, to do tego została wydana w bardzo ładnej oprawie i z naprawdę świetnym tłumaczeniem. Może zabrzmi to groteskowo, ale dopiero teraz, w wieku 64 lat, po 45-ciu latach pisania i wydawania książek Ramsey Campbell otrzymał możliwość zadebiutowania na naszym rynku. Mam ogromną nadzieję, że mu się uda, a niniejszy artykuł przekona czytelników, że Ramsey Campbell jest pisarzem, któremu współczesna groza dużo zawdzięcza.
Inni o Campbellu:
Alan Moore – „Ramsey Campbell to najlepszy brytyjski żyjący pisarz horrorów”
Thomas Tessier – „Ramsey Campbell to najlepszy żyjący twórca horrorów, kropka!”
Robert Holdstock – „Ramsey Campbell niepodważalny mistrz horroru psychologicznego”
Dean Koontz – „Ramsey Campbell jest wysoko ceniony za subtelne wykorzystanie języka oraz umiejętność tworzenia psychologicznie złożonych postaci.”
Mark Morris – „Kiedy nadchodzi moment sięgania do pudła z koszmarami, do którego każdy z nas sięga po inspirację, Campbell robi to głębiej niż ktokolwiek inny.”
Publishers Weekly – “Mistrz…Pisarz horrorów wszystkich pisarzy horrorów”
7. Wybrana bibliografia.
1 The Inhabitant of the Lake and Less Welcome Tenants
Arkham House, 1964, zbiór opowiadań
2 Demons by Daylight
Arkham House, 1973, zbiór opowiadań
3 The Doll Who Ate His Mother
Bobbs-Merrill Company Inc, New York and Indianapolis, 1976, powieść
4 The Parasite
Macmillan, New York, 1980, powieść
5 The Nameless
Fontana, Glasgow, 1981, powieść
6 Dark Companions
Fontana Books, London, 1982, zbiór opowiadań
7 The Face That Must Die
Star, London, 1979, powieść
8 The Claw jako Jay Ramsay
Futura, London, 1983, powieść
9 Incarnate
Macmillan, New York, 1983, powieść
10 Obsession
Macmillan, New York, 1985, powieść
11 Cold Print
Scream/Press, Santa Cruz, California, 1985, zbiór opowiadań
12 The Hungry Moon
Macmillan, New York, 1986, powieść
14 Scared Stiff
Scream/Press, Los Angeles, 1986, zbiór opowiadań
15 The Influence
Macmillan, New York, 1988, powieść
17 Ancient Images (Wieża śmierci ,Rebis, Poznań 1994)
Legend/Century, London, 1989, powieść
18 Midnight Sun
Macdonald, London, 1990, powieść
19 The Count Of Eleven
Macdonald, London, 1991, powieść
20 Alone with the Horrors
Arkham House, Sauk City, Wisconsin, 1993, zbiór opowiadań
21 Strange Things and Stranger Places
Tor Books, New York, 1993, zbiór opowiadań
22 The Long Lost
Headline, London, 1993, powieść
23 The One Safe Place
Headline, London, 1995, powieść
24 The Last Voice They Hear
Forge, New York, 1998, powieść
25 Ghosts and Grisly Things
Pumpkin Books, Nottingham, 1998, zbiór opowiadań
26 Silent Children
Forge, New York, 2000, powieść
27 Pact Of The Fathers
Forge, New York, 2001, powieść
28 The Darkest Part Of The Woods (Najciemniejsza część lasu, Książnica, 2010)
PS Publishing, Harrogate, 2002, powieść
29. Ramsey Campbell, Probably
PS Publishing, Harrogate, 2002, zbiór esejów i felietonów
30 Told By The Dead
PS Publishing, Harrogate, 2003, zbiór opowiadań
31 The Overnight
PS Publishing, Harrogate, 2004, powieść
32 Secret Story
PS Publishing, Harrogate, 2005, powieść
33 The Grin Of The Dark
PS Publishing, Harrogate, 2007, powieść
34 Theving Fear
PS Publishing, Harrogate, 2008, powieść
35 Inconsequential Tales
Hippocampus Press, 2008, zbiór opowiadań
36 Creatures Of The Pool
PS Publishing, Harrogate, 2009, powieść
37 Just Behind You
PS Publishing, Harrogate, 2009, zbiór opowiadań
38 Salomon Kane, oficjalna nowelizacja scenariusza filmowego
Titan Books Lts., 2010, powieść
Dopisek autora: Chciałbym serdecznie podziękować Sławkowi za udostępnienie wielu materiałów źródłowych( m.in. książki Ramsey Campbell and modern horror fiction S.T. Joshiego, oraz eseju Ramsey Campbell: the fiction of paranoia również autorstwa Joshiego) które pomogły mi niezmiernie przy pisaniu tego tekstu. Jako źródła informacji wykorzystałem szereg witryn internetowych, głównie: Wikipedię, Fanstastic Fiction, stronę domową Ramseya Campbella, oraz artykuły i wywiady z autorem na stronach serwisów Ferretbrain i Nerve.
—–
1 „Ramsey Campbell: the fiction of paranoia”, [w:] S.T. Joshi The Modern Weird Tale: A critique of horror fiction, McFarland & Company, 2001