Niektóre książki funkcjonują w taki sposób, że niezależnie od tego, kto po nie sięga, istnieje spora szansa, że będzie z lektury zadowolony. Mamy więc kryminały Christie, powieści sensacyjne Forsytha czy Folleta, bestsellery Zafona czy Wiśniewskiego. Na rynku istnieją też książki skierowane ku tak wąskiej grupie odbiorców, że człowiek zastanawia się nad sensem ekonomicznym ich wydawania. Taka refleksja nasunęła mi się podczas lektury „Lubię być fantastą. Rozmowy” – zbioru wywiadów z pisarzami prozy gatunkowej, kryjącej się pod szerokim pojęciem fantastyki. Wywiady przeprowadziła młoda dziennikarka, Agnieszka Kawula-Kubiak, zaś wydawcą jest Wydawnictwo Dolnośląskie.
Wywiady przeprowadzone są bardzo ciekawie, pytania rzucane pisarzom daleko leżą od największych utrapień literata („Skąd czerpiesz pomysły?”), a przez kolejne rozmowy płynie się z ogromną przyjemnością.
Warto zwrócić uwagę na bardzo ważną rzecz: otóż autorka zdaje się wiedzieć wszystko o każdej niemal książce każdego z przepytywanych autorów. Gdyby zliczyć ich wspólny dorobek (ba! wystarczy podsumować tylko Komudę, Piekarę i Pilipiuka), wychodzi na to, że Agnieszka Kawula-Kubiak przeczytała olbrzymią część dorobku współczesnej polskiej fantastyki. Rozumiem, że jest to wyraz osobistej, wieloletniej fascynacji autorki, a nie specjalnych przygotowań do omawianej książki (gdyby było odwrotnie, chyba padłbym tu przed nią na kolana), ale mimo to należą się słowa uznania dla merytorycznego przygotowania Kawuli-Kubiak.
Czytałem książkę z przysłowiowymi „wypiekami na twarzy”. „Lubię być fantastą. Rozmowy” to jedna z tych pozycji, które dosłownie się połyka, żałując, że koniec nastąpił tak szybko. Wrąbałem tę książkę jak dziki.
Pytanie tylko: dlaczego? Boję się formułować taką smutną tezę, ale nie sposób tego nie uczynić: zachwyciłem się „Lubię być fantastą” ponieważ sam jestem piszącym fantastą, a na domiar złego, nawet dość aktywnym.
No dobrze – skoro ja jestem, to są też inni – więc do nich ta książka. Niestety, przecież ci najbardziej znani, znaleźli się w omawianej pozycji, zatem – siłą rzeczy – już jej nie kupią; dostaną od wydawnictwa za free. Inna rzecz, że książka spodoba się też fantastom niepiszącym, lub piszącym w ukryciu, chowającym się jeszcze w literackich okopach (niezwykłą cechą charakterystyczną środowiska fantastycznego jest fakt, że niemal wszyscy jego uczestnicy piszą, choć oczywiście nie każdy się do tego przyznaje).
Książka skierowana jest zatem ku fantastom, istnieją jednak dwa związane z tym problemy:
1. Ilu tych fantastów jest?
2. Czy oni faktycznie chcą czytać o ludziach, którzy stoją za ich ulubionymi lekturami?
Próbując znaleźć odpowiedź na pierwsze pytanie, przed oczyma stają mi ogromne kolejki, w jakich trzeba czekać na akredytację Pyrkonu czy Polconu. Mimo, że pewnie siedemdziesiąt procent z tej wesołej gawiedzi stanowią głównie miłośnicy RPG, należy przypuszczać, że spory odsetek jednak fantastykę czyta. Mamy więc bazę, wśród której znajdują się potencjalni odbiorcy nietypowej książki wydanej przez Wydawnictwo Dolnośląskie.
Druga kwestia: czy oni faktycznie chcą wiedzieć, co robi w wolnych chwilach Jakub Ćwiek, albo co na obiad wciąga Piotr Rogoża? Wydaje mi się, ze niekoniecznie. Bardziej niż hobby Ćwieka, czytelnika obchodzą losy jego Kłamcy, prędzej niż obiadem Rogoży zachwyci się czytelnik absurdem Cielęcina.
Ciężko jest mi tę książkę ocenić – to tak, jakby pójść z synem na łyżwy i spostrzec, że mały nieźle sobie radzi, jednak owacje publiki jakoś go nie sięgają. Wokół śmigają inni, bardziej uniwersalni, publika to im klaszcze, a nie naszej latorośli. Ojca dopada wtedy świadomość, że ludzie wolą oglądać kogoś innego, ale on i tak wlepia gały w synka.
Tak samo z książką Kawuli-Kubiak – mnie ona wciągnęła, pożarłem ją z ogromnym apetytem, ale jednocześnie mam świadomość, że większość czytelników, z którymi mijam się w Empiku, nawet na nią nie spojrzy.
Na półkach Top 20 mają oni swoich łyżwiarzy.